ظرفیت‌سنجی فضاهای گمشدۀ شهری با رویکرد توسعۀ فضای سبز پایدار مورد شناسی: محلۀ آخوند شهر قزوین

توسعۀ پایدار شهری با به‌کارگیری تمام عناصر و فضای موجود شهرها قابل پیگیری است. در شهرها فضاهای خالی و بدون ‌استفاده‌ای وجود دارند که با نداشتن خاصیت ظاهری، دارای قابلیت‌های فراوانی هستند. فضاهای گمشدۀ شهری به منظور شکوفایی عوامل پایدار و همچنین مناسب برای اهداف توسعۀ پایدار، با داشتن شاخصه‌ها و توانایی‌های بالقوه، دارای ارزش بازسازی و همچنین ترمیم هستند. برای بالفعل نمودن ظرفیت تبدیل این فضاها به کاربری فضای سبز، باید آنها را شناخت و سنجشی از لحاظ ظرفیت‌سنجی عوامل مؤثر در بهبود طراحی با مدیریت زیست‌محیطی لازم است تا بازدۀ محیطی این فضاهای شهری افزایش یابد. به نوعی می‌توان بیان نمود که باید با تعیین اولویت‌ها و تعیین سلسله ‌مراتب ارزشی با رویکرد به توسعۀ فضای سبز پایدار، فضاهای قابل بازدهی به ترتیب اولویت شناسایی گردند تا به درستی از ظرفیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها استفاده شود؛ زیرا که تمامی این فضاها دارای بازدهی بالا نیستند. این پژوهش با رویکرد تحلیلی- کاربردی، در ابتدا با مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی، با بررسی مبانی فضاهای گمشده، شناسایی عوامل مؤثر در شکل‌گیری آنها را با شاخصه‌های «فضاهایی با شاخصه‌های جمع شدن زباله، تخریب، رها شده، منظر نامطلوب، احساس فضای بی‌دفاع، مکان ولگردها و اوباش‌ها، برنامه‌ریزی نشده و بدون کاربری مشخص» یاد می‌شود و با مطالعۀ موردی در محلۀ آخوند، چهار فضا با این ویژگی‌ها شناسایی شد و در نهایت با هدف تغییر کاربری این فضاها به فضای سبز با روش تحلیل سلسله مراتبی با استفاده از نرم‌افزار Expert choice و نظر کارشناسان امور شهری و شهرسازی شهرداری قزوین، ظرفیت تبدیل فضاهای گمشده در محدودۀ محلۀ آخوند با مشخصه‌های مساحت مناسب، تراکم جمعیت، فاصله از فضای سبز موجود، کاربری فضای سبز در طرح تفصیلی، دسترسی به شبکه‌های ارتباطی موجود، نزدیکی به مراکز آموزشی موجود و مراکز مسکونی، اولویت‌بندی شدند. نتایج نشان داد که فضای شمارۀ یک با وزن نهایی 337/0 در اولویت اول توسعۀ فضای سبز قرار گرفت و فضاهای دو، سه و چهار با ترتیب 282/0، 223/0 و 158/0 در اولویت‌های بعدی بوده و نشانگر این است اولویت‌ها به ترتیب، بازده و تناسب کمتر به‌منظور تبدیل و ترمیم این فضاهای گمشده به فضای سبز را دارا هستند.